(photo 36 Βασ.Τσομακας)
Η Οκτωνιά βρίσκεται σε απόσταση 7 χλμ. ΒΑ του Αυλωναρίου, στο βορινό κάθισμα του ομώνυμου βουνού. Η κωμόπολη απλώνεται σε μεγάλη έκταση, αποτελείται δε από τους παρακάτω μεγάλους οικισμούς: α) Καρβουνέικα, είναι ο αρχικός πυρήνας κατοίκησης της Οκτωνιάς, β) Πανωχώρι, γ) Αλώνια δ) Κατωχώρι και ε) Παναγιά .
Στη ρεματιά επίσης υπάρχει η θέση “ Βοιβόντας” που βούιζε από το νερό που έτρεχε και όπου κατοικούσε ο αγάς (Βοιβόντας). Υπάρχει και ομώνυμη βρύση. Συνδέεται με το Αυλωνάρι με ασφαλτοστρωμένο δρόμο και υδρεύεται με πηγαία νερά από υδραγωγείο. Η θέση της είναι περίβλεπτη και μαγευτική Δεσπόζει σαν θαυμάσιος εξώστης του βουνού, ατενίζοντας προς το ολογάλανο Αιγαίο. Παράγει άφθονο λάδι, καθώς και εκλεκτά κτηνοτροφικά, σιτηρά, κηπευτικά, όσπρια, σύκα, καρύδια, αμύγδαλα ,πολλά κρεμμύδια, και εσπεροειδή.
Οι κάτοικοι της, ορεσίβιοι και επειδή ζούσαν διαμέσου των αιώνων χωρίς να επικοινωνούν με τον υπόλοιπο κόσμο, διατήρησαν αρχαιοελληνικούς τύπους στη γλώσσα τους.
Στην Οκτωνιά ανήκουν οι οικισμοί Άγιος Μερκούριος και Μουρτερή.
Το Καστρί της Οκτωνιάς λέγεται και “Κάστρο της Μεγάλης Σπηλιάς” και “Graspilea” από τη σπηλιά που είναι κοντά του στα νοτιοανατολικά, στη θέση “Πηγάδι” , πίσω από τη Ζωοδόχο Πηγή, προς το βουνό. Βρίσκεται σε ένα βραχώδες μαστοειδές ύψωμα που είναι συνέχεια του βουνού της Οκτωνιάς και στα δεξιά του δρόμου που οδηγεί από τις συνοικίες “Αλώνια“ και “Παναγιά” προς το Καρβούνι. Η θέα είναι φανταστική, η ανάβαση του με αυτοκίνητο προς τα ανατολικά του, από το δρόμο που οδηγεί στο εξωκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής είναι εύκολη.
Το Κάστρο ανήκει στην κλασική εποχή και χρησιμοποιήθηκε κατά τον Μεσαίωνα. Σώζεται μέρος από το περιτείχισμα του,που είναι από αργούς πελεκητούς λίθους και με ασβέστη είναι λείψανο μεσαιωνικού πύργου. Οι βενετσιάνοι χάλασαν μέρος του αρχαίου τείχους και έκτισαν τον πύργο. Στη μέση του κάστρου σώζεται μικρό σύγχρονο εκκλησάκι που χτίστηκε στα θεμέλια της παλαιάς “Μεταμόρφωσης του Σωτήρος”.ΠΗΓΗ