ΣΧΟΛΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 2003 - 2004
Για να γίνουν κατανοητές οι έννοιες «οικοσύστημα», «βιότοπος», «υδροβιότοπος» οργανώθηκε συλλογή πληροφοριών και συζήτηση ανάμεσα στα μέλη της Π.Ο. ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΕ Η ΓΗ ΜΑΣ ΤΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ – ΟΙ ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΙ v Η ηλικία της γη μας υπολογίζεται σε 45 δισεκατομμύρια χρόνια περίπου. Την εποχή εκείνη, υπήρχε η "πνευμονόσφαιρα" η οποία ήταν στην ουσία μια ατμόσφαιρα κορεσμένη σε υδρατμούς επειδή η επιφάνεια της γης ήταν τόσο θερμή ώστε δεν μπορούσε να ανεχτεί πάνω της νερό, αφού το εξάτμιζε όλο. v Πριν από 2,7 δισεκατομμύρια χρόνια η εμφάνιση της χλωροφύλλης προκαλεί σταδιακή αύξηση της περιεκτικότητας της ατμόσφαιρας σε οξυγόνο, καθώς αρχίζει η λειτουργία της φωτοσύνθεσης στους πρώτους αυτότροφους οργανισμούς. Το οξυγόνο που σχηματίζεται, με την επίδραση των υπεριωδών ακτίνων, βοηθά στον σχηματισμό μιας στοιβάδας όζοντος, η οποία ολοκληρώθηκε πριν από 1,6 δισεκατομμύρια χρόνια και η οποία λειτουργεί ως ασπίδα για την ανεμπόδιστη ανάπτυξη ζωής πάνω στη γη. v Με την ανάπτυξη της ζωής πάνω στη γη, δημιουργούνται τα οικοσυστήματα (του δάσους, του ωκεανού, της λίμνης, του ποταμού κ.λ.π.). Σε κάθε οικοσύστημα, τα έμβια όντα δεν είναι ανεξάρτητες μονάδες μεταξύ τους. Για παράδειγμα, από τα χλωροφυλλούχα φυτά τρέφονται τα φυτοφάγα ζώα τα οποία με τη σειρά τους τρέφουν τα σαρκοφάγα. Οποιαδήποτε επομένως μεταβολή σ' έναν από τους βιολογικούς ή φυσικούς παράγοντες του οικοσυστήματος έχει συνέπειες σε ολόκληρο το οικοσύστημα, γεγονός που με τη σειρά του έχει συνέπειες στη ζωή του ανθρώπου. Ένα από τα οικοσυστήματα αυτά είναι το θέμα της εργασία μας για τη φετινή σχολική χρονιά. Το οικοσύστημα των υδροβιότοπων. v Η σχέση του ανθρώπου με τους ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΥΣ είναι τόσο πανάρχαια όσο και η ζωτική. Οι υδροβιότοποι ήταν και παραμένουν οικοσυστήματα που συμβάλλουν στη φυσική ισορροπία και στην οικονομική ανάπτυξη, όχι μόνο σε εθνική αλλά σε περιφερειακή και παγκόσμια κλίμακα. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Το νερό, μετά τον αέρα, είναι το πιο πολύτιμο συστατικό της φύσης για τη ζωή και όλοι οι οργανισμοί εξαρτώνται από την παρουσία του. Πώς όμως είναι κατανεμημένο το νερό πάνω στη γη; ü Το 2,01% στους πάγους των πόλων και των ψηλών κορυφών των βουνών. ü Το 0,58% στους υδροφόρους ορίζοντες του υπεδάφους. ü Το 0,02% στις λίμνες και τα ποτάμια. ü Το 0,01% στην ατμόσφαιρα. Άρα, το μεγαλύτερο μέρος βρίσκεται στους ωκεανούς. Το σύνολο του γλυκού νερού είναι μόνο το 2,6% περίπου, του συνόλου των παγκόσμιων υδάτων. Από το μικρό αυτό ποσοστό, παίρνουμε το νερό που πίνουμε ή ποτίζουμε στη γεωργία Tο νερό είναι μια μαγική λέξη. Ø Από αυτό ξεκίνησε η ζωή στον πλανήτη μας. Ø Ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει αρκετές βδομάδες χωρίς τροφή, αλλά δυστυχώς πεθαίνει μέσα σε λίγες μέρες από την έλλειψη νερού. Το ίδιο και τα ζώα. Ø Είναι πολύτιμο για κάθε μορφή ζωής (ζώα, φυτά, έδαφος, υπέδαφος) σε όλες του τις μορφές, από τον υδρατμό μέχρι και το υγρό των κυττάρων. Ø Το νερό είναι πηγή έμπνευσης και δημιουργίας για τον άνθρωπο. Οι μύθοι, οι παραδόσεις, οι θρησκευτικές δοξασίες και οι τέχνες σφραγίζονται απ’ αυτό και την αξία του. Ø Δίπλα από το νερό γεννήθηκαν και γιγαντώθηκαν πολιτισμοί. Γίνανε λιμάνια. Κοντά του έζησαν οι άνθρωποι και διευκολύνθηκαν οι μεταφορές, το εμπόριο, η ανταλλαγή προϊόντων και η επικοινωνία των ανθρώπων και των πολιτισμών. Όμως, ο άνθρωπος στην προσπάθειά του να καλυτερεύσει τις συνθήκες διαβίωσής του επενέβη στο περιβάλλον, επενέβη και στα οικοσυστήματα των υδροβιότοπων. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο "ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΣ" Σύμφωνα, με το διεθνώς πια καθιερωμένο ορισμό, υδροβιότοποι ή υδροβιότοποι είναι.. "ελώδεις περιοχές, βάλτοι και υγρές τυρφώδεις περιοχές, φυσικές ή τεχνητές, μόνιμες ή πρόσκαιρες, με στάσιμο ή τρεχούμενο γλυκό, υφάλμυρο ή αλμυρό νερό καθώς και θαλάσσιες περιοχές που το βάθος τους, κατά την άμπωτη, δεν ξεπερνά τα έξι μέτρα". Πρόκειται δηλαδή για περιοχές όπου οι τρεις φάσεις της ύλης (νερό-έδαφος-αέρας) βρίσκονται σε πολύ στενή γειτονιά και αλληλεπίδραση, με την βοήθεια δε της ηλιακής ενέργειας, δημιουργούν μεγάλη ποικιλία οικολογικών συνθηκών. Αυτές, με την σειρά τους, ευνοούν την ύπαρξη, ανάπτυξη και επιβίωση μιας εξ' ίσου μεγάλης ποικιλίας σε είδη χλωρίδας και πανίδας που συνδέονται μεταξύ τους με πολύπλοκες αλλά λεπτές ισορροπίες, δημιουργώντας ένα θαυμαστό αλλά ταυτόχρονα ευάλωτο οικοσύστημα. Οι υδροβιότοποι αποτελούν πραγματικά εργαστήρια της φύσης με εκπληκτική λειτουργικότητα, όπου όλοι οι οργανισμοί, από το φυτοπλαγκτόν και το ζωοπλαγκτόν μέχρι και τα ανώτερα θηλαστικά συμβιώνουν αλληλοεξαρτώμενα, σαν τους κρίκους μιας αλυσίδας. Παράλληλα, οι υδροβιότοποι με την μεγάλη ικανότητά τους να μετατρέπουν την φωτεινή ενέργεια σε βιομάζα, αποτελούν - μαζί με τα τροπικά δάση - τα πιο παραγω-γικά οικοσυστήματα της γης, προσφέροντας έτσι στον άνθρωπο ανυπολόγιστα φυσικά, βιολογικά, κοινωνικά και οικονομικά οφέλη. |